Trzy żony ostatniego szacha Iranu

    Zanim przybliżymy sobie sylwetki kolejnych małżonek Mohammada Rezy Pahlawiego, warto zapoznać się z podstawowymi faktami na temat samego monarchy. Cytuję za encyklopedią PWN.  Mohammad Reza Pahlawi, z dynastii Pahlawi, ur. 26 X 1919, Teheran, zm. 27 VII 1980, Kair, szach Iranu  w latach 1941–79, syn założyciela dynastii, Rezy Szacha;

objął tron po abdykacji swego ojca, Rezy Szacha, wymuszonej przez aliantów oskarżających go o kolaborację z Niemcami; głównymi celami jego polityki była modernizacja państwa oraz wzbudzenie nastrojów nacjonalistycznych — wielokrotnie podkreślał wagę czasów przedmuzułmańskich w ukształtowaniu się narodu perskiego (1971 uroczyste obchody 2500 lat państwa perskiego); w polityce zagranicznej początkowo przeciwstawiał się wpływom sowieckim i brytyjskim, później prowadził politykę proamerykańską., w polityce wewnętrznej musiał szukać dróg rozwiązania konfliktów międzyplemiennych; za jego rządów doszło do szybkiego rozwoju ekonomicznego i kulturalnego kraju. Ze względu na swe sekularystyczne tendencje stał się wrogiem zachowawczych kręgów muzułmańskich. alimów, przede wszystkim ajatollaha Chomejniego, który, kierując 1979 rewolucją muzułmańską., obalił rządy szacha i wprowadził w Iranie państwo wyznaniowe; 1979 wygnany z kraju, schronił się w Egipcie.

    Przyszły władca Iranu ożenił się po raz pierwszy w roku 1939. Żoną księcia została wówczas Fauzijja bint Fu'ad, córka króla Egiptu Fuada I, miała wówczas 18 lat. Do ślubu doszło z inicjatywy Rezy Szacha, który liczył, że dzięki małżeństwu syna z członkinią cenionej dynastii ród Pahlawi przestanie być uznawany za uzurpatorów. Sam Reza objął tron Iranu, wówczas zwanego Persją, w 1925 roku, w wyniku przewrotu wojskowego. Pierwszy związek małżeński Mohammada Rezy okazał się stereotypowym mariażem dynastycznym, zawartym ze względów politycznych, ale nie szczęśliwym dla samych małżonków. Następca irańskiego tronu wikłał się w liczne romanse, a jego stosunku do żony nie poprawiły nawet narodziny córki Szahnaz 27 października 1940 roku. Kolejne konflikty między parą monarszą zakończyły się rozwodem orzeczonym w 1948 roku. Relacje co do tego, które z małżonków podjęło decyzję o rozstaniu pozostają sprzeczne. Fauzijja powróciła do ojczyzny, gdzie już wiosną 1949 roku poślubiła egipskiego oficera Ismaila Husajna Szirina. Z tego małżeństwa pochodziło dwoje dzieci. Była królowa Iranu zmarła 2 lipca 2013 roku w Kairze. Pierwsza żona Mohammada Rezy Pahlawiego słynęła z niezwykłej urody. Przy okazji pierwszego ślubu księżniczki na okładce magazynu Life ukazała się jej fotografia jako azjatyckiej Wenus.

    W 1951 roku szach poślubił Sorayę Esfandijari-Bhatiari, córkę ambasadora Iranu w RFN. Nowa małżonka władcy również uchodziła za piękność i, ponieważ jej matka była Niemką, została wychowana na Europejkę. Monarchini sama stwierdziła w swoich wspomnieniach, jakoby była "osłem" jeśli chodzi o znajomość historii Iranu, czy zasad religii muzułmańskiej. Tym razem małżonków połączyło szczere uczucie, niemniej niepokój budził przedłużający się brak potomstwa. Problem stał się szczególnie istotny po 1954 roku, gdy w katastrofie lotniczej zginął młodszy brat monarchy, a także następca tronu,Ali Reza. Drugie małżeństwo szacha zakończyło się rozwodem w 1958 roku. Soraya nie obwiniała męża o odtrącenie jej i po latach utrzymywała, że Mohammad zadecydował o rozstaniu w trosce o ciągłość dynastii i wbrew sobie. Dawna władczyni powróciła do Europy, gdzie próbowała sił w karierze aktorskiej. Przeżyła głośny romans z włoskim reżyserem Franco Indoviną, niemniej nie wyszła ponownie za mąż. Soraya  Esfandijari-Bhatiari zmarła w październiku 2001 roku w Paryżu, mając 69 lat. Pamięć o "księżniczce o smutnych oczach" przetrwała w nazwie znanej również w Polsce marki kosmetycznej Soraya. W 2003 roku odbyła się premiera filmu "Soraya", w reżyserii Ludovico Gaspariniego, przybliżający historię drugiego małżeństwa władcy Iranu.

    Poszukując 3 małżonki Mohammad Reza Pahlawi początkowo zabiegał o rękę córki ostatniego króla Włoch Marii Gabrieli Sabaudzkiej. Ostatecznie projekt małżeństwa Katoliczki i dwukrotnie rozwiedzionego wyznawcy Islamu zostało oprotestowane przez papieża Jana XXIII. Finalnie ostatnią żoną monarchy została córka irańskiego wojskowego Farah Diba. Władca uzasadniał wybór młodej, liczącej sobie w 1959 roki 21 lat kobiety, autentycznym uczuciem i chęcią wyróżnienia, jak twierdzono, wzorowej emancypantki, studiującej architekturę w Paryżu. Gdy w roku 1967 roku Reza Pahlawi koronował się na cesarza, analogiczny tytuł Szachbanu(Cesarzowa) przyznano Farah. Był to pierwszy i za razem ostatni taki przypadek w dziejach monarchii irańskiej. 

    Mimo, że szach nadal wikłał się w liczne romanse, jego trzecie małżeństwo okazało się trwałe. Spełniło zresztą swoje podstawowe zadanie. W 1960 roku na świat przyszedł Cyrus Reza Pahlawi, najstarsze z czworga dzieci pary cesarskiej i obecny pretendent do tronu w przypadku ewentualnego przywrócenia monarchii w Iranie. 

    Cesarzowa Farah towarzyszyła mężowi podczas jego dwóch wizyt w Polsce (w 1966 i 1977 roku). Podczas drugiego pobytu otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego w dziedzinie historii sztuki, została także damą Orderu Uśmiechu.

    Rewolucja Islamska w Iranie z 1979 roku zmusiła rodzinę panującą do emigracji. Mohammad Reza Pahlawi zmarł latem 1980 roku w Kairze i tam został pochowany. Jego trzecia małżonka żyje po dziś dzień, poświęca się działalności charytatywnej, dzieląc czas między Waszyngton i Paryż. W roku 2004 ukazało się polskie wydanie autobiografii Farah,  Wspomnienia. Z miłości do mojego króla.